Plastik ve Ambalaj Atıkları Hakkında Doğru Bilgiler

Ülkemizde ve dünyada değişen tüketim alışkanlıkları, nüfus artışı ve yapısı, yükselen yaşam standardı ürünlerin ambalajlı olarak piyasaya sürülmesini zorunlu hale getirmiştir.

Ambalajın ürünlerin taşınması, saklanması ve tüketicilerin bilgilendirilmesi konusundaki vazgeçilmez rolü, diğer yandan da, çevrenin korunması açısından, ambalajın en az atık hale gelecek şekilde üretilmesi ve atık haline geldikten sonra geri kazanılması yönündeki çabaları ve yasal düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. 

Günümüzde cam, metal, plastik, kâğıt-karton, kompozit ve ahşap malzemelerden ambalaj üretilmekte ve hangi malzemeden olursa olsun ambalaj atıklarının teknik ve ekonomik açıdan geri kazanımı mümkün  hale gelmiş bulunmaktadır.

Türkiye’de ambalaj atıklarının geri kazanımı ile ilgili faaliyetler 1991 yılında ÇEVKO Vakfı’nın öncülüğünde başlamıştır.  ÇEVKO Vakfı sanayinin önde gelen şirketleri tarafından kurulmuş, kar amacı gütmeyen, ambalaj atıklarının geri kazanımı konusunda uzmanlaşmış bir kurumdur.

Ambalaj atıkları hakkında ayrıntılı ilk yasal düzenleme 2004 yılında yapılmıştır.  Bu konuda güncel olan yönetmeliğimiz 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”dir.

“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ambalajlı ürün piyasaya süren ekonomik işletmeler, bakanlığa piyasaya sürdükleri ürünlerde kullandıkları ambalaj malzemeleri hakkında bildirim yapmak ve piyasaya sürdükleri miktarın ağırlıkça yönetmelikte belirtilen oranında, atık olarak toplanıp geri kazanıldığını belgelemekle yükümlüdürler.  Bu oran, 2014 yılında, cam, metal, plastik, kâğıt-karton ve kompozit ambalaj atıkları için %44, ahşap ambalaj atıkları  için  %5’tir.   

Yönetmelikte açıkça belirtildiği gibi, hangi malzemeden olursa olsun, ambalaj atıklarını oluşturan hem kapakların ve hem de şişelerin, yükümlülüğü bulunan firmalar tarafından toplanarak geri dönüştürüldüğünün bakanlığa belgelendirilmesi gerekmektedir.  Kamuoyunda “mavi kapak” kampanyası şeklinde duyurulan plastik mavi kapakların geri dönüştürülmesine yönelik kampanya sanayi firmalarını plastik ambalajlar ile ilgili geri kazanım yükümlülüğünden kurtarmamaktadır.  Nitekim, değerli bir hammadde kaynağı olan plastik ambalaj atıkları 2005 yılından beri belediyeler ve lisanslı toplama-ayırma firmaları işbirliğinde sanayinin desteği ile kaynağında toplanarak, ayrılmakta ve geri kazanılmaktadır. 

2014 yılında 160 bin ton plastik ambalaj atığı 24 milyon kişiyi kapsayan 119 belediyede, 58 lisanslı firma tarafından sanayi yükümlülüğünü yerine getirmek üzere yetkilendirilmiş kuruluş ÇEVKO Vakfı ile sözleşme yapan firmaların desteği sonucunda toplanarak geri kazanılmış olacaktır.   2005 yılından beri ÇEVKO Vakfı’nın katkısıyla toplanarak geri kazanılan plastik ambalaj atığı miktarı ise 1 milyon tonu aşmıştır. 

Plastik ambalaj atıklarının geri dönüşümü sonucunda elyaf içeren tekstil ürünleri, atık su boruları, mobilya yan ürünleri, marley, vb. malzemeler üretilmekte; bu ürünlerin üretiminde, özgün hammaddeden üretimlerine kıyasla, petrol ve elektrik enerjisinden tasarruf edilmektedir.

Plastik ambalaj atıkları PET, PE, PVC, PP ve PS olarak hammaddelerine göre 5 ayrı türde sınıflandırılırlar.

Ambalajlar üzerinde bulunan işareti Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nde “geri kazanılabilir ambalaj sembolü” olarak tanımlanmıştır.

Plastik ambalajlar için “geri kazanılabilir ambalaj işareti”nin içinde yer alan numaralar malzemenin yönetmelikçe uluslararası normlara göre belirlenmiş numaralandırma ve kısaltma sistemini ifade etmektedir. Bu numaraların, ambalajın sağlığa zararlı olması, kalitesinin düşük olması gibi bir anlamı bulunmamaktadır.  Yönetmeliğimize göre:

Ambalaj atıklarının geri kazanımı çevre kirliliğinin önlenmesi yanında, önemli ölçüde hammadde, enerji ve su tasarrufuna katkıda bulunmakta, sera gazı salımlarının azalmasına yardımcı olmaktadır.  2014 yılında 1758 adet sanayi kuruluşunun desteklediği ÇEVKO Vakfı’nın katkısıyla 545 bin ton ambalaj atığının geri kazanılması öngörülmekte olup bunun ekonomimize 1,5 milyar TL’nın üzerinde kaynak tasarrufu sağlayacağı hesaplanmaktadır.   

23 yıl önce üretici firmaların, yerel yönetimlerin, tüketicilerin katılımları ile sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin kurulmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulan ÇEVKO Vakfı olarak piyasaya sürdükleri ambalaj atıklarının geri kazanımı ile ilgili yasal yükümlülüklerini yerine getiren ekonomik işletmeleri yürekten kutluyoruz. Geri kazanım konusunda kamuoyunu doğru olarak bilgilendirmek; okul eğitimleri, çeşitli etkinlikler ve kampanyalar yoluyla toplumumuzda bilinç yaratmak olan misyonumuzu yerine getirmeyi sürdüreceğiz.

Plastik Ambalaj Atıkları Hakkında Doğru Bilgiler

Ülkemizde ve dünyada değişen tüketim alışkanlıkları, nüfus artışı ve yapısı, yükselen yaşam standardı ürünlerin ambalajlı olarak piyasaya sürülmesini zorunlu hale getirmiştir.  Ambalajın ürünlerin taşınması, saklanması ve tüketicilerin bilgilendirilmesi konusundaki vazgeçilmez rolü, diğer yandan da, çevrenin korunması açısından, ambalajın en az atık hale gelecek şekilde üretilmesi ve atık haline geldikten sonra geri kazanılması yönündeki çabaları ve yasal düzenlemeleri beraberinde getirmiştir.

Günümüzde cam, metal, plastik, kâğıt-karton, kompozit ve ahşap malzemelerden ambalaj üretilmekte ve hangi malzemeden olursa olsun ambalaj atıklarının teknik ve ekonomik açıdan geri kazanımı mümkün hale gelmiş bulunmaktadır.

 Türkiye’de ambalaj atıklarının geri kazanımı ile ilgili faaliyetler 1991 yılında ÇEVKO Vakfı’nın öncülüğünde başlamıştır.  ÇEVKO Vakfı sanayinin önde gelen şirketleri tarafından kurulmuş, kar amacı gütmeyen, ambalaj atıklarının geri kazanımı konusunda uzmanlaşmış bir kurumdur.

Ambalaj atıkları hakkında ayrıntılı ilk yasal düzenleme 2004 yılında yapılmıştır.  Bu konuda güncel olan yönetmeliğimiz 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”dir.

“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ambalajlı ürün piyasaya süren ekonomik işletmeler, bakanlığa piyasaya sürdükleri ürünlerde kullandıkları ambalaj malzemeleri hakkında bildirim yapmak ve piyasaya sürdükleri miktarın ağırlıkça yönetmelikte belirtilen oranında, atık olarak toplanıp geri kazanıldığını belgelemekle yükümlüdürler.  Bu oran, 2014 yılında, cam, metal, plastik, kâğıt-karton ve kompozit ambalaj atıkları için %44, ahşap ambalaj atıkları için %5’tir. 

Yönetmelikte açıkça belirtildiği gibi, hangi malzemeden olursa olsun, ambalaj atıklarını oluşturan hem kapakların ve hem de şişelerin, yükümlülüğü bulunan firmalar tarafından toplanarak geri dönüştürüldüğünün bakanlığa belgelendirilmesi gerekmektedir.  Kamuoyunda “mavi kapak” kampanyası şeklinde duyurulan plastik mavi kapakların geri dönüştürülmesine yönelik kampanya sanayi firmalarını plastik ambalajlar ile ilgili geri kazanım yükümlülüğünden kurtarmamaktadır.  Nitekim, değerli bir hammadde kaynağı olan plastik ambalaj atıkları 2005 yılından beri belediyeler ve lisanslı toplama-ayırma firmaları işbirliğinde sanayinin desteği ile kaynağında toplanarak, ayrılmakta ve geri kazanılmaktadır. 

2014 yılında 160 bin ton plastik ambalaj atığı 24 milyon kişiyi kapsayan 119 belediyede, 58 lisanslı firma tarafından sanayi yükümlülüğünü yerine getirmek üzere yetkilendirilmiş kuruluş ÇEVKO Vakfı ile sözleşme yapan firmaların desteği sonucunda toplanarak geri kazanılmış olacaktır.   2005 yılından beri ÇEVKO Vakfı’nın katkısıyla toplanarak geri kazanılan plastik ambalaj atığı miktarı ise 1 milyon tonu aşmıştır.

Plastik ambalaj atıklarının geri dönüşümü sonucunda elyaf içeren tekstil ürünleri, atık su boruları, mobilya yan ürünleri, marley, vb. malzemeler üretilmekte; bu ürünlerin üretiminde, özgün hammaddeden üretimlerine kıyasla, petrol ve elektrik enerjisinden tasarruf edilmektedir.

Plastik ambalaj atıkları PET, PE, PVC, PP ve PS olarak hammaddelerine göre 5 ayrı türde sınıflandırılırlar.

Ambalajlar üzerinde bulunanişaretiAmbalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nde “geri kazanılabilir ambalaj sembolü” olarak tanımlanmıştır.

Plastik ambalajlar için “geri kazanılabilir ambalaj işareti”nin içinde yer alan numaralar malzemenin yönetmelikçe uluslararası normlara göre belirlenmiş numaralandırma ve kısaltma sistemini ifade etmektedir. Bu numaraların, ambalajın sağlığa zararlı olması, kalitesinin düşük olması gibi bir anlamı bulunmamaktadır.  Yönetmeliğimize göre:

Ambalaj atıklarının geri kazanımı çevre kirliliğinin önlenmesi yanında, önemli ölçüde hammadde, enerji ve su tasarrufuna katkıda bulunmakta, sera gazı salımlarının azalmasına yardımcı olmaktadır.  2014 yılında 1758 adet sanayi kuruluşunun desteklediği ÇEVKO Vakfı’nın katkısıyla 545 bin ton ambalaj atığının geri kazanılması öngörülmekte olup bunun ekonomimize 1,5 milyar TL’nın üzerinde kaynak tasarrufu sağlayacağı hesaplanmaktadır.   

23 yıl önce üretici firmaların, yerel yönetimlerin, tüketicilerin katılımları ile sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin kurulmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulan ÇEVKO Vakfı olarak piyasaya sürdükleri ambalaj atıklarının geri kazanımı ile ilgili yasal yükümlülüklerini yerine getiren ekonomik işletmeleri yürekten kutluyoruz. Geri kazanım konusunda kamuoyunu doğru olarak bilgilendirmek; okul eğitimleri, çeşitli etkinlikler ve kampanyalar yoluyla toplumumuzda bilinç yaratmak olan misyonumuzu yerine getirmeyi sürdüreceğiz.